Ortaklığın Giderilmesi (İzale-i Şüyu) Davası Nedir?
İzale-i şüyu davası elbirliği veya paylı mülkiyet durumundaki taşınır ya da taşınmaz mal üzerindeki ortaklığın sona erdirilerek, kişisel mülkiyete geçiş yapılması için açılır. Diğer adıyla ortaklığın giderilmesi davası iki şekilde sonuçlanabilir:
Ortaklık Nasıl Sonlanır, Davanın Tarafları Kimlerdir?
Paydaşlardan her biri malın paylaşılmasını TMK m.698 uyarınca isteyebilir. Paydaşların kendi aralarında yapmış oldukları anlaşma uyarınca paylaşma mümkündür.
Paylaşma biçiminde uyuşma sağlanamazsa, paydaşlardan birinin istemi üzerine hâkim, malın aynen bölünerek paylaştırılmasına, bölünen parçaların değerlerinin birbirine denk düşmemesi hâlinde eksik değerdeki parçaya para eklenerek denkleştirme sağlanmasına karar verebilir.
Bölme istemi durum ve koşullara uygun görülmezse ve özellikle paylı malın önemli bir değer kaybına uğramadan bölünmesine olanak yoksa açık artırmayla satışa hükmolunur. Satışın paydaşlar arasında artırmayla yapılmasına karar verilmesi, bütün paydaşların rızasına bağlıdır.
Ortaklığın Giderilmesi Davası Nerede Açılır?
Dava, HMK m.12 uyarınca taşınmazın bulunduğu yer mahkemesinde açılmalıdır. Bu yetki kesin olup aksinin kararlaştırılması mümkün değildir.
Aynen Taksim Suretiyle Ortaklığın Giderilmesi:
Görülecek davada taraflardan birinin ortaklığın aynen taksim yoluyla giderilmesini talep ettiği takdirde, hâkim öncelikle aynen taksim şartlarının bulunup bulunmadığını incelemek zorundadır.
Ortaklığın giderilmesi davasında mahkemece malın aynen bölünerek paylaştırılmasına karar verilebilmesi için taşınmazın yüzölçümü, niteliği, pay ve paydaş sayısı ve tarım arazilerinin niteliği ile imar mevzuatına göre aynen taksimin mümkün olup olmadığının araştırılması gerekir. Taşınmazın önemli ölçüde bir değer kaybına uğraması söz konusu ise aynen bölünerek paylaştırılmasına karar verilemez.
Aynen taksimin mümkün olması durumunda bölünen parçaların değerlerinin birbirine denk düşmemesi halinde eksik değerdeki parçaya para eklenerek denkleştirilir.
Eğer taşınmazda kat mülkiyeti kurmak mümkünse, hâkim kat mülkiyeti kurulup kurulamayacağını araştırmalıdır. Kat mülkiyetinin kurulması mümkünse taşınmaz malda satış suretiyle ortaklığın giderilmesine karar verilemez.
Satış Suretiyle Ortaklığın Giderilmesi:
Taşınmazın aynen taksimi mümkün değilse ortaklığın satış suretiyle (açık artırma yapılarak) giderilmesine karar verilir. Ancak tüm paydaşlar bir araya gelerek satışın ortaklar arasında yapılması hususunda oybirliğiyle anlaştıkları takdirde satış yalnızca ortaklar arasında yapılır. Taşınmaz üzerindeki bütünleyici parçalar da bağlı oldukları taşınmaz ile birlikte satılırlar.
